Persoonlijke beschermingsmiddelen en wetgeving: wat moet je weten als werkgever?

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zijn geen luxe, maar een wettelijke verplichting voor iedereen die werkt in een risicovolle omgeving. Denk aan bouw, transport en logistiek, techniek, petrochemie en productie. De Arbowet is hier glashelder over: als er risico’s zijn die je niet kunt wegnemen met bronmaatregelen of collectieve veiligheidsoplossingen, dan zijn PBM’s verplicht.

Voor werkgevers betekent dat niet alleen PBM’s beschikbaar stellen, maar ook zorgen dat ze goed worden gebruikt, onderhouden én gecontroleerd. In deze gids lees je precies wat de wet voorschrijft, wat je verplichtingen zijn en hoe je boetes voorkomt. Kortom: alles wat je moet weten om veilig én volgens de regels te werken in 2025.

Wat zijn PBM’s en waarom zijn ze wettelijk verplicht?

PBM’s staat voor persoonlijke beschermingsmiddelen. Het zijn alle middelen die werknemers beschermen tegen risico’s die je niet volledig kunt oplossen met technische maatregelen of aanpassingen aan de werkplek. Denk aan veiligheidsschoenen, hoofdbescherming, werkhandschoenen, adembescherming en gehoorbescherming.

Volgens de Arbowet zijn PBM’s verplicht zodra er risico’s overblijven die een werknemer kunnen verwonden of ziek kunnen maken. De wet zegt duidelijk: eerst risico’s wegnemen bij de bron, dan collectieve maatregelen nemen, en pas daarna PBM’s inzetten. Maar in de praktijk blijft er bijna altijd restgevaar. Daarom zijn PBM’s in veel sectoren simpelweg verplicht.

Met het juiste PBM voorkom je ongelukken, letsel, boetes en stilstand op de werkvloer. Werkgevers zijn volgens de Arbowet verantwoordelijk voor het verstrekken, instrueren en controleren van het gebruik van PBM’s. Werknemers zijn verplicht ze te dragen.

PBM en de Arbowet: De verplichtingen voor werkgevers

De Arbowet is helder: werkgevers zijn verplicht PBM’s beschikbaar te stellen zodra er risico’s zijn die je niet volledig kunt verwijderen met bron- of collectieve maatregelen. Dat betekent dat jij als werkgever moet zorgen voor de juiste PBM’s, passend bij de risico’s op de werkvloer. Deze verplichting valt onder de basisregels van de Arbowet PBM en vormt een essentieel onderdeel van veilig werken.

De verplichting gaat verder dan een helm of paar veiligheidsschoenen uitreiken. Je moet ook:

• zorgen dat PBM’s gratis beschikbaar worden gesteld

• uitleg geven over correct gebruik

• toezicht houden op het dragen ervan

• kapotte PBM’s direct laten vervangen

• registreren welke PBM’s zijn verstrekt (bijv. per medewerker)

Aansprakelijkheid en boetes

Worden PBM’s niet gedragen of ontbreken ze volledig? Dan kan dit leiden tot stevige sancties. De Inspectie SZW legt zonder aarzelen een boete op voor het niet dragen van PBM’s. In situaties met ernstig letsel kun je zelfs aansprakelijk worden gesteld voor medische kosten, schadeclaims of bedrijfssluiting.

Veel werkgevers onderschatten dat de aansprakelijkheid vrijwel altijd bij de werkgever ligt, zelfs wanneer een werknemer zich niet aan de regels houdt. Daarom moet je toezicht actief en aantoonbaar organiseren.

Koppeling met de RI&E

De verplichting om PBM’s in te zetten ontstaat officieel vanuit de Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E). Hierin staat welke risico’s worden vastgesteld, welke maatregelen verplicht zijn en welke PBM’s nodig zijn als laatste beschermingslaag.

Kort gezegd: geen geldige RI&E = geen juridische basis voor je PBM-beleid. En ontbreekt dat beleid? Dan is de kans op boetes gigantisch.

Bekijk ons assortiment gecertificeerde PBM’s

Voorbeelden van PBM’s die onder wetgeving vallen

Vrijwel alle PBM’s die je kent vallen onder de wetgeving rond persoonlijke beschermingsmiddelen. Hieronder vind je de belangrijkste categorieën die volgens de Arbowet structureel verplicht kunnen zijn, afhankelijk van de risico’s uit je RI&E.

1. Werkkleding en werkschoenen

Dit gaat van standaard werkbroeken tot vlamvertragende kleding en antistatische kleding. Veiligheidsschoenen zijn in veel sectoren verplicht, vooral bij risico op vallende objecten, scherpe materialen of gladde vloeren.

Lees meer over ‘Arbo regels en werkkleding’

2. Helmen (wetgeving veiligheidshelm)

Een veiligheidshelm is verplicht wanneer er gevaar is voor vallende voorwerpen of stoten tegen vaste objecten. De wetgeving veiligheidshelm is strikt: als het risico er is, moet de helm gedragen worden. Geen discussie.

Bekijk onze veiligheidshelmen

3. Oogbescherming

Denk aan veiligheidsbrillen, gelaatsschermen of lashelmen. Ze zijn verplicht bij risico op rondvliegende deeltjes, chemicaliën of straling.

Ontdek onze oogbescherming

4. Gehoorbescherming

Bij geluidsniveaus boven de wettelijke grenswaarden (80 dB) is gehoorbescherming verplicht. Oordoppen, otoplastieken of oorkappen worden vaak vereist.

Shop gehoorbescherming

6. Adembescherming

Bij stof, dampen, rook of chemische risico’s moet je medewerkers beschermen met ademhalingsbescherming, zoals filtrerende of onafhankelijke maskers.

Bekijk adembescherming

7. Handschoenen en handbescherming

Denk bij handbescherming aan snijbestendige, chemisch bestendige, hittebestendige of elektrisch isolerende werkhandschoenen. Wat je gebruikt hangt volledig af van de risico’s in je branche.

Ontdek werkhandschoenen 

Veelgestelde vragen over PBM en wetgeving

Wanneer zijn PBM’s verplicht?

PBM’s zijn verplicht zodra er risico’s zijn die je niet volledig kunt elimineren via bronmaatregelen of collectieve oplossingen. Staat een risico in je RI&E? Dan moet je passende PBM’s beschikbaar stellen en moet de werknemer ze dragen.

Wat zegt de Arbowet over PBM’s?

De Arbowet verplicht werkgevers om PBM’s gratis te verstrekken, duidelijke instructies te geven en toezicht te houden op gebruik. Werknemers zijn verplicht de PBM’s te gebruiken. De wet zegt ook: PBM’s zijn de laatste verdedigingslinie, niet de eerste.

Hoe voorkom je boetes?

• Zorg dat je RI&E op orde is en volledig is uitgevoerd

• Wijs de juiste PBM’s toe per functie of werksituatie

• Instrueer werknemers én controleer gebruik

• Zorg voor keuring, onderhoud en tijdige vervanging

• Documenteer alles (verstrekking, keuringen, trainingen)

Als je deze stappen volgt, voorkom je boetes en voldoe je volledig aan de PBM-wetgeving