Wanneer is valbeveiliging verplicht? complete gids [2025]

Valbeveiliging is essentieel voor de veiligheid van werknemers die in risicovolle situaties werken. Maar wanneer is valbeveiliging verplicht? En vanaf welke hoogte geldt deze verplichting? In deze gids bespreken we de wettelijke vereisten, specifieke situaties en de verantwoordelijkheden van zowel werkgevers als werknemers. Of je nu werkt op grote hoogtes of in een risicovolle werkomgeving, deze informatie is cruciaal om te zorgen voor een veilige werkplek in 2025.

Wat is valbeveiliging?

Valbeveiliging is een systeem dat wordt gebruikt om werknemers te beschermen tegen het risico van een val van hoogte. Dit kan zowel persoonlijke als collectieve bescherming omvatten, afhankelijk van de werkomstandigheden.

Persoonlijke valbeveiliging

Persoonlijke valbeveiliging omvat systemen zoals valharnassen, lanyards (veiligheidslijnen), zelfrollende lijnen en valbeveiligingssystemen die direct aan de werknemer worden bevestigd. Het harnas wordt meestal gebruikt wanneer er sprake is van een risico op een val van meer dan 2,5 meter.

Collectieve valbeveiliging

Permanente valbeveiliging bestaat uit leuningen, vangschermen, en dekzijlen die de werknemer beschermen zonder dat er sprake is van persoonlijke beschermingsmiddelen. Deze systemen worden vaak gebruikt in situaties waarbij een groter aantal werknemers met een lager risico werkt.

Vanaf welke hoogte is valbeveiliging verplicht?

Algemene regel: 2,5 Meter

Volgens artikel 3.4 van het Arbobesluit is valbeveiliging verplicht vanaf een hoogte van 2,5 meter. Dit geldt voor situaties waarin een werknemer het risico loopt te vallen en zich niet kan vastgrijpen of zich op een andere manier kan beschermen.

Specifieke situaties

Er zijn verschillende situaties waarin valbeveiliging verplicht is, afhankelijk van het type werk:

• Ladders en steigers: Werken op een ladder zonder valbeveiliging mag niet boven de 2,5 meter tenzij er geen ander risico is.

• Daken: Voor werken op daken geldt meestal ook de regel van 2,5 meter, maar dit kan per situatie verschillen.

• Werken op hellende daken: Permanente valbeveiliging is verplicht wanneer het dak een helling van meer dan 30 graden heeft.

Wanneer is valbeveiliging verplicht?

Wettelijke verplichtingen

Volgens de Arbowet (artikel 3) is de werkgever verplicht om veiligheidsmaatregelen te treffen, waaronder het verstrekken van valbeveiliging wanneer er sprake is van een risico op vallen. Dit geldt zowel voor werknemers die tijdelijk op hoogte werken als voor degenen die dagelijks in een risicovolle werkomgeving actief zijn.

Risicofactoren

Valbeveiliging wordt vereist wanneer de risicoanalyse een reëel valgevaar vaststelt. Factoren die de noodzaak voor valbeveiliging bepalen, zijn onder andere:

• Valhoogte

• Type werkzaamheden

• Duur van de werkzaamheden

• Werkomstandigheden (bijv. wind, regen, nachtwerk)

Valbeveiliging per werksituatie

Er zijn verschillende beroepen en werksituaties waarin valbeveiliging essentieel is.

1. Hoogwerkers

Werken in een hoogwerker vereist altijd valbeveiliging, zelfs wanneer de hoogte minder dan 2,5 meter bedraagt. Dit komt door het dynamische karakter van het werken op hoogte, met risico’s als het omvallen van de hoogwerker of onvoorziene bewegingen. Het gebruik van harnasgordels met ankerpunten is noodzakelijk.

2. Daken en dakwerkzaamheden

Wanneer je werkt op daken, zowel hellend als plat, moet valbeveiliging aanwezig zijn. Voor platte daken zijn permanente systemen zoals leuningbeveiliging vaak verplicht, terwijl bij hellende daken tijdelijke valbeveiliging, zoals een veiligheidslijn of ankerpunten, vereist is.

3. Ramen en gevels

Bij werkzaamheden zoals ramen plaatsen of reinigen, moet een valbeveiligingssysteem worden geïnstalleerd om te voorkomen dat werknemers vallen tijdens het werk op grote hoogtes of bij gevelonderhoud.

Verantwoordelijkheden en verplichtingen

Werkgeversverplichtingen

De werkgever moet:

• Valbeveiliging verstrekken en onderhouden

• Training geven over het juiste gebruik van de valbeveiliging

• Instructies geven over het correct gebruiken van het systeem

Werknemersverplichtingen

Werknemers zijn verantwoordelijk voor:

• Correct gebruik van de valbeveiliging

• Melden van gebreken in het systeem

• Zorgplicht voor de eigen veiligheid en die van anderen

Keuring en onderhoud

Valbeveiliging redt levens, maar alleen als het spul in topconditie is. Daarom zijn keuring en onderhoud geen formaliteit, maar pure noodzaak.

Keuringsverplichtingen

Hoe vaak moet je een valbeveiliging laten keuren? In de meeste gevallen minimaal één keer per jaar, zoals voorgeschreven door de fabrikant en volgens de Europese normen. Werk je in zwaardere omstandigheden of gebruik je de uitrusting intensief? Dan is vaker keuren slim en vaak zelfs verplicht.

Wie mag valbeveiliging keuren?

Alleen een gekwalificeerde en gecertificeerde inspecteur. Iemand die precies weet waar slijtage begint, hoe materiaal zich gedraagt onder belasting en wanneer een onderdeel direct afgekeurd moet worden. Een keuring bestaat uit:

• Visuele inspectie van webbing, gespen, haken en lijnen.

• Controle van labels, serienummers en certificeringen.

• Functionele test van sluitingen, valblokmechanismes en verbindingen.

• Registratie van de resultaten in een logboek.
  Geen complete keuring betekent simpelweg: niet gebruiken.

Onderhoud en controle

Hoe houd je jouw valbeveiliging in topvorm? Door er net zo strak op te zitten als op je eigen veiligheid.
Dagelijkse controle:
Voor je aan je klus begint:

• Check op scheuren, slijtage, losse stiksels of gesprongen naden.

• Kijk of haken goed sluiten en vergrendelen.

• Controleer of labels nog leesbaar zijn.

• Test je valblok of lijn op correcte werking.

Opslag:
Gooi je harnas niet in een stoffige container of natte bus. Bewaar het droog, schoon en uit direct zonlicht. Zout, chemicaliën en UV-licht vreten je materiaal op zonder dat je het merkt.

Vervangingstermijnen:
Valbeveiliging heeft geen oneindige levensduur.

• Een harnas of lijn moet direct vervangen worden na een val.

• Ook zonder valmoment geldt: zodra slijtage, corrosie of beschadiging zichtbaar is, moet het eruit.

• Volg de maximale levensduur zoals aangegeven door de fabrikant.

Goed onderhouden valbeveiliging werkt langer, veiliger en betrouwbaarder. En ja, het scheelt je ook gedoe, vertraging én risico’s op projecten.

Normen en certificering

Veiligheid gaat boven alles. Daarom moet je valbeveiliging voldoen aan strikte normen en certificeringen. Deze normen zorgen ervoor dat de producten getest en goedgekeurd zijn voor gebruik in risicovolle werkomgevingen. Het naleven van deze regels is niet alleen wettelijk verplicht, maar beschermt ook de medewerkers op de werkvloer.

EN Normen en CE-markering

Valbeveiliging moet voldoen aan de EN 361-norm voor harnassen en valbeveiligingssystemen. Dit is de belangrijkste norm die veiligheid garandeert bij gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). De CE-markering betekent dat het product is getest en goedgekeurd voor gebruik binnen de EU, en voldoet aan de veiligheids- en kwaliteitsnormen die zijn vastgesteld.

Andere belangrijke normen zijn onder meer:

• EN 355: Voor valstopapparaten zoals vangnetten of blokkeringen.

• EN 795: Voor ankerpunten die je bevestiging mogelijk maken.

• EN 358: Voor de bescherming bij werkposities, zoals harnassen en lijnsystemen.

• EN 1496: Voor horizontale liften en systemen die vallen voorkomen bij werk op hoogte.

Testprocedures:
Producten die voldoen aan de EN-normen zijn uitgebreid getest om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan de strengste eisen. Testen omvatten:

• Valtests: Om te zien of het systeem de impact van een val kan opvangen.

• Duurzaamheidstests: Zoals slijtage, UV-blootstelling en weerstand tegen chemische stoffen.

• Bevestigingstests: Om te checken of haken, lijnen en ankerpunten veilig functioneren onder belasting.

Kosten en implementatie

Wanneer je kiest voor valbeveiliging, denk je natuurlijk ook aan de kosten. Maar als je veiligheid en compliance op de werkvloer serieus neemt, is dit geen plek om te bezuinigen. Het investeren in de juiste valbeveiliging is noodzakelijk voor het welzijn van je team én het voldoen aan de wetgeving.

Investering in valbeveiliging

De kosten van valbeveiliging kunnen variëren, afhankelijk van het type systeem dat je kiest. Van eenvoudige harnassen tot uitgebreide, permanente systemen voor grote bouwprojecten, de prijs hangt af van verschillende factoren:

• Persoonlijke valbeveiliging: Harnassen, lanyards, en zelfrollende lijnen zijn relatief betaalbaar, met prijzen die variëren tussen de €50 en €300 per item, afhankelijk van het merk en de specificaties.

• Collectieve valbeveiliging: Het installeren van permanente systemen, zoals leuningen, vangnetten en dakbeveiliging, vereist een grotere investering, maar biedt langdurige bescherming. Deze systemen kunnen variëren van enkele honderden tot duizenden euro’s, afhankelijk van de grootte van het project en de installatiewerkzaamheden.

• Keuring en onderhoud: Naast de initiële aanschafkosten zijn er ook jaarlijkse kosten voor keuring en onderhoud. Je zult waarschijnlijk moeten budgetteren voor de kosten van gecertificeerde keurders en eventuele vervangingen van beschadigde onderdelen.

ROI van valbeveiliging

Hoewel de initiële kosten misschien hoger lijken, is de return on investment (ROI) duidelijk. Investeren in valbeveiliging helpt ongevallen te voorkomen, wat de kans op medische kosten, uitval van werknemers, juridische gevolgen en verzekeringsclaims verkleint. Bovendien voorkomt het negatieve impact op je bedrijfsreputatie.

Valbeveiliging is dus geen extra kostenpost, maar een investering die je bedrijf beschermt tegen ongevallen en dure juridische gevolgen. Het kan zelfs je verzekeringspremies verlagen als je kunt aantonen dat je voldoet aan de normen voor werkplekken op hoogte.

Risico's en gevolgen

Het negeren van valbeveiliging kan verstrekkende gevolgen hebben. Werken op hoogte zonder de juiste bescherming vergroot de kans op ernstige ongevallen, verwondingen en zelfs dodelijke slachtoffers. De risico’s die je als werkgever of werknemer neemt door valbeveiliging niet op orde te hebben, zijn simpelweg te groot.

Ongevallenstatistieken

Valongevallen behoren tot de meest voorkomende werkgerelateerde incidenten, vooral in sectoren zoals de bouw, de zware industrie en de offshore sector. In Nederland zijn jaarlijks tientallen mensen betrokken bij ernstige valincidenten, wat vaak leidt tot langdurige ziekte of invaliditeit.

Juridische gevolgen

Niet voldoen aan de wettelijke vereisten voor valbeveiliging kan aanzienlijke juridische gevolgen hebben. Werkgevers kunnen aansprakelijk worden gesteld voor medische kosten, schadevergoeding en uitval van werknemers, en er kunnen zware boetes worden opgelegd.

Verzekeringskwesties

Verzekeringen kunnen ook in het gedrang komen wanneer blijkt dat valbeveiliging niet in orde was. Bedrijven lopen het risico dat verzekeraars dekking uitsluiten als blijkt dat de vereiste veiligheidsmaatregelen niet zijn genomen.

Conclusie

Valbeveiliging is niet slechts een wettelijke verplichting, maar een noodzakelijke maatregel om de veiligheid van je team te garanderen. Het voorkomt ongevallen, beschermt werknemers en bespaart bedrijven op de lange termijn aanzienlijke kosten. Veilig werken begint met de juiste bescherming.

Bij Your Safety Shop helpen we je graag om te zorgen dat je team veilig werkt, met de beste valbeveiliging voor jouw specifieke situatie.