Veiligheidsschoenen verplicht: Wanneer, waar en waarom? [2025 Gids]

Veiligheidsschoenen zijn verplicht wanneer de werkplek risico’s met zich meebrengt, zoals vallende voorwerpen, scherpe objecten of gevaarlijke stoffen. De Arbowet verplicht werkgevers om risico’s in kaart te brengen en de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), zoals veiligheidsschoenen, te verstrekken. Dit wordt vastgelegd in de RI&E (Risico-Inventarisatie en Evaluatie). Werkgevers moeten zorgen voor veilige werkomstandigheden, en als de risico’s dat vereisen, moeten werknemers veiligheidsschoenen dragen.

Wanneer zijn veiligheidsschoenen verplicht?

Volgens artikel 3 van de Arbowet is de werkgever verantwoordelijk voor de veiligheid van werknemers, inclusief het verstrekken van geschikte PBM zoals veiligheidsschoenen. De Arbowet veiligheidsschoenen verplicht werkgevers om veiligheidsschoenen te verstrekken wanneer er risico’s zijn zoals vallende objecten, uitglijden of blootstelling aan schadelijke stoffen. Werkgevers moeten zorgen voor de juiste bescherming, en werkschoenen moeten voldoen aan de geldende normen zoals EN ISO 20345.

Risicofactoren die veiligheidsschoenen verplicht maken:

• Vallende objecten in magazijnen, werkplaatsen, of bouwlocaties

• Chemische stoffen in industriële omgevingen of laboratoria (petrochemie)

• Hoge temperaturen in keukens of bij brandgevaar

• Uitglijrisico’s in vochtige omgevingen, zoals de horeca

Arbowet en veiligheidsschoenen

Artikel 3 van de Arbowet verplicht werkgevers om te zorgen voor een veilige werkplek, wat onder andere inhoudt dat personeel beschermende kleding moet dragen wanneer dat nodig is. In dit kader vallen veiligheidsschoenen onder Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM), waarvoor specifieke normen gelden, zoals EN ISO 20345.

Verantwoordelijkheden van de werkgever:

• De werkgever is verplicht om veiligheidsschoenen aan te bieden voor werknemers die het nodig hebben, en moet zorgen voor goed onderhoud en vervanging wanneer ze versleten zijn.

• Arbo Inspectie controleert of deze veiligheidsmaatregelen correct zijn uitgevoerd.

Lees meer over Arbo regels voor werkkleding en Persoonlijke beschermingsmiddelen wetgeving

Veiligheidsschoenen per sector:

De verplichting om veiligheidsschoenen te dragen varieert per sector. In elke werkomgeving is het belangrijk om de risico’s te begrijpen en de juiste beschermingsmaatregelen te nemen. Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste sectoren en de specifieke risico's die veiligheidsschoenen verplicht maken.

Magazijn en logistiek

In magazijnen, maar ook in transport en logistiek zijn veiligheidsschoenen verplicht vanwege het valgevaar van zware voorwerpen en het werken met heftrucks. Werknemers die zware goederen verplaatsen, moeten voldoen aan de EN ISO 20345 normen voor veiligheidsschoenen, die bescherming bieden tegen deze risico’s.

Horeca en keukens

In de horeca en keukens beschermen veiligheidsschoenen tegen uitglijrisico’s, hete vloeistoffen, en scherpe objecten zoals mes- en glasscherven. De werkomstandigheden in keukens kunnen gevaarlijk zijn, wat het dragen van veiligheidsschoenen essentieel maakt.

Bouw en zware industrie

In de bouw en zware industrie zijn er risico’s zoals vallende voorwerpen, spijkers, chemicaliën en extreme temperaturen. Het dragen van veiligheidsschoenen is verplicht om werknemers te beschermen tegen deze gevaren en om te voldoen aan de geldende veiligheidsnormen.

Zorgverlening

In de zorgsector beschermen veiligheidsschoenen tegen infectierisico’s, het werken met chemische stoffen en bieden ze ondersteuning bij lange standtijden. In deze sector is het belangrijk om zowel veiligheid als comfort te waarborgen voor medewerkers die langdurig op hun voeten staan.

Verantwoordelijkheden werkgever

Werkgevers zijn verplicht om werkschoenen te verstrekken wanneer de arbeidsomstandigheden dat vereisen. Dit is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een verantwoordelijkheid om de veiligheid van werknemers te waarborgen.

Kosten en vergoedingen

De werkgever is verplicht om werkschoenen te betalen wanneer deze noodzakelijk zijn voor de veiligheid van de werknemer. Dit houdt in dat veiligheidsschoenen gratis verstrekt moeten worden bij indiensttreding, en dat de werkgever verantwoordelijk is voor de vervangingskosten als de schoenen versleten zijn. Daarnaast kunnen er fiscale voordelen zijn voor werkgevers die PBM verstrekken, afhankelijk van de situatie.

Signalering en communicatie

Een belangrijke manier om ervoor te zorgen dat werknemers veiligheidsschoenen dragen, is door duidelijke signalisatie op de werkplek. Dit kan door middel van pictogrammen, symbolen en waarschuwingsborden die de verplichting om veiligheidsschoenen te dragen visueel maken.

Pictogrammen en symbolen

ISO-symbolen voor veiligheidsschoenen zijn wereldwijd erkend en worden vaak gebruikt om werknemers visueel te waarschuwen voor de vereiste beschermingsmaatregelen. Het pictogram veiligheidsschoenen verplicht is een bekend symbool dat duidelijk aangeeft dat veiligheidsschoenen moeten worden gedragen. Dit helpt om te voldoen aan de wettelijke vereisten en vergemakkelijkt de communicatie van veiligheidsrichtlijnen op de werkvloer.

Waarschuwingsborden

Waarschuwingsborden en stickers met het symbool voor veiligheidsschoenen moeten op goed zichtbare plaatsen worden aangebracht, bijvoorbeeld bij ingangen, in keukens, magazijnen en werkplaatsen. Meertalige bordjes kunnen handig zijn om ervoor te zorgen dat alle werknemers, ongeacht hun taal, de veiligheidsregels begrijpen en naleven.

Types veiligheidsschoenen en normen

Veiligheidsschoenen komen in verschillende S-classificaties, waarbij S1, S2 en S3 het meest voorkomen. Elke klasse biedt een ander beschermingsniveau.
S1 beschermt tegen basisrisico’s zoals impact en compressie. S2 voegt waterbestendigheid toe. S3 biedt de meest complete bescherming, inclusief een antiperforatiezool en een profielzool voor extra grip. Meer weten over veiligheidsschoenen klasse? Lees het artikel ‘Veiligheidsschoenen S1, S2, S3 verschil’.

Naast deze klasses bestaan er speciale opties zoals ESD-schoenen, hittebestendige zolen, metatarsale beschermingen en antislipzolen voor risicovolle omgevingen.

Handhaving en consequenties

De naleving van regels rondom veiligheidsschoenen wordt actief gecontroleerd door onder andere de Inspectie SZW. Wanneer blijkt dat werknemers zonder verplichte veiligheidsschoenen werken, kan dit leiden tot boetes voor de werkgever.

Daarnaast speelt aansprakelijkheid een grote rol: gebeurt er een ongeval terwijl een werknemer geen veiligheidsschoenen droeg, dan kan de werkgever juridisch verantwoordelijk worden gehouden voor het letsel en de financiële schade. Daarom is strikte handhaving essentieel om risico’s en kosten te voorkomen.

Praktische implementatie

Een goede veiligheidscultuur begint met een helder beleid rondom veiligheidsschoenen. Leg hierin vast wanneer ze verplicht zijn, wie verantwoordelijk is voor verstrekking en vervanging, en hoe de naleving wordt gecontroleerd.

Daarnaast is training belangrijk: werknemers moeten weten waarom veiligheidsschoenen nodig zijn en hoe ze ze correct gebruiken.

Tot slot horen keuring en onderhoud bij een veilige werkplek. Regelmatige controle op slijtage en tijdige vervanging voorkomt ongelukken en zorgt ervoor dat de schoenen blijven voldoen aan de veiligheidsnormen.